Przeważająca większość kadry zarządzającej firmami produkcyjnymi spotkała się w ostatnim czasie z będącymi na ?fali popularności? systemami klasy MES ? rozwiązaniami informatycznymi wspomagającymi zarządzanie produkcją. Nie są im także obce pojęcia ?analiza i raportowanie przestojów maszyn?, ?śledzenie efektywności produkcji?, ?traceability i genealogia produkcji?, ?monitoring zużycia mediów? oraz ?integracja z ERP?. Te ładnie i fachowo brzmiące hasła dla każdego z menedżerów oznaczają jedno ? konieczność inwestycji. W tej sytuacji z pewnością warto znać odpowiedź na pytanie: jak zainwestować, aby każdy z etapów projektu ?zarabiał? na kolejne?

{MosModule module=ArtykułyMES_Reklama}

Metodyczne podejście do przygotowania wdrożenia rozwiązania informatycznego, wspierającego

zarządzanie produkcją, wymaga przeprowadzenia już w pierwszym etapie analizy efektywności ekonomicznej inwestycji. Wymóg taki dotyczy właściwie każdego projektu czy inicjatywy doskonalenia produkcji w firmie. Etap ten ma na celu weryfikację, czy ?drogowskaz? w naszym portfelu planowanych inwestycji jest ustawiony w dobrą stronę. W tym momencie należy się zatrzymać i zastanowić:

W zależności od wielkości firmy, sposobu zarządzania i standaryzacji procesów, stosowane są bardzo różne metody oceny rentowności inwestycji. W organizacjach małych często stosuje się proste metody, polegające na intuicyjnym prezentowaniu korzyści na zasadzie:, ?jeżeli zlikwidujemy daną awarię, zyskamy dodatkową godzinę wykorzystania mocy produkcyjnych?. W firmach większych i korporacjach wykorzystuje się zazwyczaj wskaźniki takie jak:

• zdyskontowany okres zwrotu (DPP ? Discounted Payback Period) ? popularnie zwany ?okresem zwrotu?,
• wartość zaktualizowana inwestycji netto (NPV ? Net Present Value) ? pozwalająca na przewidzenie efektu ekonomicznego inwestycji w okresie kilku lat. Doświadczenia płynące z analizy rentowności kilkudziesięciu inwestycji w systemy klasy MES na terenie Polski pozwalają na znalezienie relacji między funkcjonalnością, wielkością zaangażowanego kapitału inwestycyjnego oraz okresem zwrotu i wartością wskaźnika NPV. Zdecydowanym ?liderem rentowności? wśród funkcjonalności systemów MES, pozwalającym na osiągnięcie znacznego zysku, jest zarządzanie wydajnością i analiza efektywności produkcji.

Przeanalizujmy efekty wdrożenia systemu analizy efektywności u producenta nabiału. Zwiększenie wydajności maszyny pakującej o 5% przy mocach produkcyjnych rzędu 15 000 sztuk/godzinę, 3-zmianowym trybie pracy, 5 dni w tygodniu, przy założeniu, że firma na każdej sztuce zarabia ok. 15 groszy, pozwala na zwiększenie zysku o ok. 600 000 złotych w ciągu roku (!). W praktyce, w zależności od specyfiki branży oraz poziomu zaawansowania wdrożenia, oznacza to, że inwestycja w system automatycznego gromadzenia i analizy danych o przestojach i awariach zwraca się w czasie od 4 do 6 miesięcy. Zakładając niewielkie ? w stosunku do generowanego zysku ? nakłady kapitałowe, pozwala to na sfinansowanie kolejnych planowanych inwestycji.

W kolejnym etapie inwestycji warto pomyśleć o monitoringu i bilansowaniu mediów. Jest to często pomijany, ale jakże istotny aspekt w czasach rosnących kosztów energii elektrycznej, gazów technicznych oraz wysokich kosztów wytwarzania sprężonego powietrza i pary. Z punktu widzenia analizy rentowności inwestycji systemy monitoringu mediów pomagają zwiększać zysk operacyjny przedsiębiorstwa, wpływając na redukcję kosztów. System ma za zadanie odpowiedzieć na pytania:

• Jaka maszyna i jaki produkt jest najbardziej?energochłonny??
• Która ?zmiana? zużywa najwięcej energii do produkcji?
• Czy ?jakość prądu? jest dobra i czy nie ma zagrożenia uszkodzenia parku maszynowego?

Oszczędności są różne w zależności od skali przedsiębiorstwa. O ile firmy w branży hutniczej lub energetycznej potrafią dzięki wykorzystaniu systemu wspomagającego monitoring zużycia energii elektrycznej w czasie rzeczywistym zaoszczędzić od kilkudziesięciu do nawet kilkuset tysięcy (!) złotych miesięcznie, o tyle średniej wielkości przedsiębiorstwo może pokusić się o redukcję kosztów rzędu kilkunastu tysięcy złotych miesięcznie.

Wartość NPV inwestycji jest z reguły niższa niż w przypadku systemów zarządzania wydajnością, jednakże krótki okres zwrotu (wynoszący od kilku do ok. 18 miesięcy) czyni tę funkcjonalność atrakcyjną z inwestycyjnego punktu widzenia.

Każdy szef produkcji oraz dyrektor działu jakości doskonale zdaje sobie sprawę, jak kosztowna bywa zgłoszona przez klienta reklamacja. Tym bardziej jest świadomy trudności, jakie pojawiają się w sytuacji poszukiwania przyczyny powstania produktu o jakości nieakceptowanej przez klienta. Czy zawinił dostawca, czy pracownik, czy maszyna? Odpowiedź na to fundamentalne pytanie trwa często kilka dni, a nawet tygodni. Funkcjonalność systemów klasy MES odpowiadająca za ten obszar zarządzania produkcją często kryje się pod pojęciem śledzenia i genealogii produkcji, lub też znanym szerzej w branży motoryzacyjnej słowem traceability. Z ekonomicznego punktu widzenia inwestycje w ten typ systemów bywają kosztowne i są najczęściej uzasadniane:

• wymaganiami klienta wobec dostawcy,
• wysokimi kosztami utrzymania i nieefektywnością ?papierowego? systemu śledzenia produkcji ? szczególnie w przypadku firm o szerokim asortymencie,
• wysokimi kosztami reklamacji oraz zużywanych materiałów (w tym odpadów).

Rentowność inwestycji w ostatnie z wymienionych na wstępie obszarów funkcjonalnych, a więc w pełne zarządzanie produkcją wraz z integracją z systemami ERP, zostanie opisana w kolejnym numerze ?Biznesu i Produkcji?.

Autor: Jarosław Gracel, Autor jest analitykiem biznesowym w firmie ASTOR oraz redaktorem naczelnym ?Biznesu i Produkcji?. Mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Źródło: ?Biznes i produkcja? nr 1(1/2009) ? www.biznes-i-produkcja.pl